Na teritoriji današnje Srbije živi mnoštvo pripadnika nemačke manjine, čiji su preci došli iz Nemačke kao pripadnici nemačke narodnosti, naseljavali su se uglavnom u Vojvodini (zapadni Banat, istočni Srem i južna Bačka) i to sve do u 19. vek. Po pravilu potomci tih ljudi nisu automatski nemački državljani ukoliko oni ili njihovi preci nisu imali kontakt i vezu za Nemačkom od trenutka nastanjenja na teritoriji Srbije, i ukoliko nisu bili eksplicitno primljeni u nemačko državljanstvo. Zašto?

Gubitak državljanstva zbog boravka u inostranstvu pre 1914. godine

Pre osnivanja nemačke nacionalne države postojalo je u malim nemačkim državicama kao npr. Pruskoj, Bavarskoj ili Virtenberg-u samostalno državljanstvo za svaku državu ponaosob. Sa osnivanjem Nemačkog Rajha 1871. godine,  je na osnovu jednog zakona iz 1870. godine u Severno-nemačkom Savezu utemeljeno jedinstveno nemačko državljanstvo. Tim zakonom je međutim istovremeno određeno da se nemačko državljanstvo gubi ukoliko se više od deset godina boravi u inostranstvu, a da se lice nije upisalo u takozvani registar nemačkih državljanina koji žive na teritoriji nadležnog nemačkog konzulata u toj stranoj zemlji. Upisivanje je izvršeno samo u retkim slučajevima. Zakon je izmenjen 1914. novim Zakonom o državljanstvu.Tek od 1914. godine bilo je moguće da se nemačko državljanstvo prosledi i u inostranstvu samo na osnovu porekla. Dakle ukoliko su se preci pre 1904. godine doselili u današnju Srbiju onda oni nisu mogli da  proslede njihovo nemačko državljanstvo njihovim potomcima.

Drugi razlozi gubitka državljanstva

Ukoliko nije došlo do gubitka nemačkog državljanstva zbog boravka u inostranstvu pre 1904. godine, u tom slučaju treba da se provere drugi razlozi sticanja, odnosno gubitka državljanstva. Ukoliko se nemačko državljanstvo potražuje na osnovu predaka koji su živeli u dalekoj prošlosti, bitna je pored ostalog i linija porekla. Nemačko državljanstvo se moglo npr. do 1974. godine  „naslediti“ samo po očevoj liniji ako su ta deca rođena u bračnoj zajednici. Takođe je moglo da dođe do gubitka nemačkog državljanstvu ukoliko su nemačke žene sklopile brak sa stranim partnerom (do 1953. godine). Prihvatanje drugog državljanstva dovodilo je (i dovodi) po pravilu do gubitka nemačkog državljanstva.

Ako ste stekli utisak da Vaši preci nisi bili „samo“  pripadnici nemačke nacionalnosti već da su kao nemački državljani stvarno živeli u Srbiji, i da ste Vi na taj način mogli steći nemačko državljanstvo, onda možete podneti zahtev za utvrđivanje nemačkog državljanstva. Neophodno je da priložite i dokaze za posedovanje nemačkog državljanstva Vaših predaka. Ovde možete naći dodatne informacije u vezi sa tim. U drugim slučajevima se kod Vaših predaka najverovatnije radi o pripadnicima nemačke nacionalnosti koji su kao tzv. "Spätaussiedler" sticali državljanstvo u Nemačkoj, što sada gotovo da nije moguće više (vidi dole).

"Spätaussiedler" iz Srbije

Samo onaj koji je nemačke nacionalnosti/pripadnosti može da dobije status „Spätaussiedler“ i tako nemačko državljanstvo ukoliko je nakon napuštanja zemlje porekla i nakon završetka postupka prijema u državljanstvo primio rešenje o prijemu od strane „Bundesverwaltungsamt“-a (BVA).

Podnosioci zahteva za prijem, koji su pre prijema rešenja o prijemu u državljanstvo napustili svoje mesto stalnog boravka u zemlji porekla, ne mogu biti priznati kao „Spätaussiedler“. Nemačka pripadnost  zahteva pored porekla od nemačkog državljanina ili od pripadnika nemačke narodnosti i prihvatanje nemačke narodnosti i pripadnost kulturi i običajima nemačkog naroda i znanje nemačkog jezika.

 Nakon promene zakona od 1993. godine brojke izdatih rešenja o prijemu za „Spätaussiedler” iz bivše Jugoslavije drastično su opali. Podnosioci, koji potiču iz država naslednica bivše Jugoslavije, moraju  dodatno verodostojno da dokažu da su do 31.12.1992.godine i/ili posle toga vremena trpeli  ili imali posledice ranijih diskriminacija na osnovu nemačke pripadnosti.

Informacije vezane za temu „Spätaussiedler“ naći čete na veb-stranici BVA-a.